Türkiyede tsunami oldu mu merak edenler ve fikri olmayanlara kayıtlara alınan 90 tsunamiden bahsedeceğim. 20.02.2023 tarihinde büyük Maraş depreminin 15.gününde 6.4 ve 5.8 şiddetinde iki deprem peşpeşe gelince AFAD tarafından denizlere yaklaşmayın diyerek tsunami uyarısı yaptı.
Türkiye’nin En Büyük Tsunamileri
Her ne kadar 02 Şubat 2023 tarihindeki Hatay depreminde ilk tsunami ismi gündem olsa da aslında Kandilli rasathanesi tarafından www.tsunami-alarm-system.com kaynak gösterilerek son 3000 yıl içerisinde en az 90 tsunaminin olduğunu kayıtlara geçmiştir. Bu tsunamilerin bazıları büyük olsa da birçoğu küçüktür. Özellikle yakın zamanda 1999 İzmit depremi tsunami ve 2020 yılında İzmir Depremi tsunami olmuştu. Bunlar yakın tarihte gördüklerimiz olsa da tarihimizin son 3 asırında 90dan çok fazla tsunami olduğunu söylemek mümkün.
Türkiyede Tsunami Olur mu?
Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Bölgesel Deprem-Tsunami İzleme ve Değerlendirme Merkezi tarafından açıklanan ve kaynak olarak tsunami alarm system’i gösteren içeriğindeki paragraf şu şekildedir.
”Türkiye çevresindeki denizler için yapılan bilimsel araştırmalar, son 3000 yıl içinde kayda geçmiş en az 90 adet tsunami olduğunu ortaya çıkarmaktadır. Bunların çoğu özellikle Marmara Denizi (İstanbul ve İzmit), Ege Denizi (İzmir), ve Akdeniz (İskenderun ve Fethiye) civarında etkili olmuştur. Tarihsel belgeler bu tsunamilerin Türkiye ve çevresinde ciddi hasar ve kayıplara neden olduğunu ortaya koymaktadır.”
Türkiye’de Olmuş Tarihsel Tsunamiler
30 Ekim 2020 İzmir Depremi ve Tsunamisi (Mw=7.0)
Yaklaşık 16 saniye süren deprem yerin 16.58km altında 7.0 şiddetinde olmuştur. İzmir’in Seferhisar ilçesinde deprem sonrası tsunami oluştu. 30-40 Cm dalga yüksekliği gözlemlenmiştir. Oluşan tsunaminin maksimum yüksekliği de yer yer 1.9 metreye kadar yükseldiği bilinmektedir.
17 Ağustos 1999 İzmit Depremi ve Tsunamisi (Mw=7.4)
20.yy sonlarında gerçekleşen İzmit depremi tsunami yüksekliği 2.9metre yüksekliğine kadar ulaşmıştır. 16000 kişinin ölümüne ve 25000 kişinin yaralanmasına sebep olan İzmit depreminde kıyı kesimlerinde su baskınlarına ve göçmelere neden olan tsunami gerçekleştiği kayıda alınmıştır.
10 Temmuz 1894 İstanbul Depremi ve Tsunamisi (Mw>7)
İstanbul’da 1999 İzmit depreminden önce hissedilen en şiddetli deprem olan “Büyük Hareket-i Arz”, şehrin genelinde ciddi hasarlara yol açmıştır. Eldeki kaynaklar, bu depremin etkisinin çok geniş bir alana yayıldığını doğrularken, süre açısından da İstanbul’da gerçekleşmiş olan en uzun deprem olduğunu göstermektedir (~18 saniye). Depremin merkezi civarında deniz sularının dalgalandığı ve bazı yerlerde kıyıdan 50m kadar çekildiği tarihsel kaynaklarda belirtilmektedir.
10 Eylül 1509 İstanbul Depremi ve Tsunamisi (Ms>7)
Küçük Kıyamet olarak bilinen bu deprem, son 500 yıl içinde Marmara bölgesinde gerçekleşmiş olan en büyük ve en yıkıcı depremlerden biridir. En çok hasarı İstanbul’da veren depremin etkisi Bolu’dan Edirne’ye kadar hissedilmiştir. Tarihsel kayıtlar incelendiğinde, İstanbul’da 4000-5000 kişinin hayatını kaybettiği, 10000’lerce insanın yaralandığı ve yaklaşık 1000 tane yerleşim biriminin hasar gördüğü ortaya çıkmaktadır. Depremin ardından oluşan ve yüksekliği kimi zman 6m’yi aşan dalgalar şehrin surlarını aşarak, güzergahları üzerindeki semtlere ağır zararlar vermişlerdir.
Türkiye’de kayda geçen tsunami olaylarına dair derinlemesine bir bakış sunarak, bu doğal afetin geçmişteki etkilerini etkileyici bir şekilde ortaya koyuyor. 90 farklı tsunami kaydının incelenmesi, bu olayların ne denli önemli ve dikkat edilmesi gereken bir konu olduğunu gözler önüne seriyor. Özellikle deniz kenarında yaşayanların bu tür bilgilere sahip olması, gelecekteki olası tehditlerle daha iyi başa çıkabilmeleri için kritik öneme sahip; bu nedenle bu yazıyı okumanızı kesinlikle öneririm